Togodalamusow ka tile baara.


Nin kunnafoni in ni nisɔngoya jirali cɛ ka jan, a kun ye k’a jira dɔrɔn ko an ka togodaladuw kɔnɔ, ɲɔgɔndɛmɛn bɛ musow ni cɛw cɛ, wa bɛɛ b’i wasa don i ka kɛta la i yɛrɛ ma. Bɛɛ ka kɛtaw dɔnnen don, bɛɛ jɛnnen bɛ n’i ta ye, bɛɛ b’i ka kɛta kɛ ka ɲɛ du ka ɲɛtaa kama.
Tile baara caya n’a ta bɛɛ, togodalamusow b’u ka baarakɛta bɛɛ kɛ walasa k’u jɔyɔrɔ jira ani k’u cɛw dɛmɛn ka du basigi ani ka bɛn sabati du kɔnɔ.
Gadonbaara kama, muso min bɛ tobili la, o bɛ wili kabini nɛgɛɲɛ 5 ka daraka tobi a ka can a la min bɛ dun ka bɛn nɛgɛɲɛ 7 ma. O mana kɛ, cɛw bɛ taa u ka baaraw la, an da bɛna se minnu ma kɔfɛ.
Daraka mana dun, musow bɛ ɲɔ susu ka mugu di tile gadonmuso ma.
Musow bɛ ɲɔgɔn dɛmɛn kosɛbɛ ɲɔsusu senfɛ. Minnu bɛ du kelen kɔnɔ, olu bɛ fara ɲɔgɔn kan bulon kɔnɔ walima du fan dɔ fɛ ka susuli kɛ. Muso wɛrɛw bɛ bɔ du wɛrɛw kɔnɔ n’u ka filenw falen ye ɲɔ walima kaba la ka na fara du wɛrɛ musow kan ka susuli kɛ. Musow bɛ farali min kɛ ɲɔgɔn ka, o tɛ gansan ye. U bɛ fara ɲɔgɔn kan walasa k’u bolo don ɲɔgɔn ye minɛnko la ka sɔrɔ u ma « tigiya » jira. Ni tɛmɛ tɛ kajatu bolo, o bɛ Fanta ta ta, ni kolonkalan tɛ Fanta bolo, o bɛ Awa ta ta. Ni muso dɔ taara du dɔ kɔnɔ ci la, ka taa musow sɔrɔ susuli la, a tɛ tɛmɛ habada n’a ma dɛmɛn dɔɔni don u kelen kelen bɛɛ ma.
Gadonmuso b’a wasa don tilelafana tobili la min bɛ dun ka bɛn nɛgɛɲɛ 10 walima 11 ma. O baara ninnu senfɛ, a bɛ ji bɔ kɔlɔn na min janya bɛ se mɛtɛrɛ 6 walima 10 ma. Ni demusow b’a fɛ, olu b’a dɛmɛn baara la. Gadon bɛ yɛlɛma yɛlɛma du musow ni ɲɔgɔn cɛ. Ni muso dɔ ye tile fila tobili kɛ, o b’a di dɔ ma.
Don o don, muso bɛɛ bɛ susuli kɛ , nka kelen b’a wasa don ga la. An b’o ye taakasegin na gabugu ni a ka so cɛ k’a wasa don demisɛnninw na an’a cɛ ka ci misɛnninw o waati kelen na. Nin bɛɛ ka di anw ka musow ye bawo u b’u yɛrɛ nafa ye diɲɛlatigɛ la. Ni dumuni kèra, a bɛ minɛnw cɛ k’u ko ka sɔrɔ ka taa a ka warisɔrɔbaaraw la i ko muso tɔw.
Togadalamuso bɛɛ n’u ka warisɔrɔbaaranin don min b’a to a b’a ka wariko mago misɛnninw ɲɛnabɔ, a cɛ ka kɛlenw kɔfɛ, k’a wasa don a denw na ani k’a cɛ dɛmɛn waati dɔw la du warimisɛnnikow la. O warisɔrɔbaaraw ye ka kɔɔri kolo bɔ k’a kɛ gari ni finimugu ye, ka tiga wɔrɔ k’a kisɛ feere walima k’a kɛ tigadɛgɛ ye o min bɛ kɛ nan ye kosɛbɛ Mali, walima u bɛ taa u ka pilansiw labaara dugu forobanakɔ kɔnɔ. O nakɔ in kɔnɔ, u bɛ jaba, kɛlɛkɛlɛ, ngɔyɔ ani ɲugu turu ani jiri suguya caman wɛrɛw minnu bɛ dun kosɛbɛ dugabaw kɔnɔ.
O jiriden ninnu bɛ kɛ du dumuniw na wa musow b’u feere u kɛrɛfɛ suguw la.
U bɛ bɔ nakɔ la nɛgɛɲɛ 3, ka na tilelafana tɔ gan ka di dudenw ma. O kɔfɛ, a bɛ surafanatobi daminɛ min bɛ mɔ ka dun ka bɛn nɛgɛɲɛ 8 ma. O dumuni in kɔfɛ, min bɛ dun dutigi ka yɔrɔ la, dudenw bɛɛ, cɛw, musow ani demisɛnw, bɛɛ bɛ to dumunikɛyɔrɔ la dɔɔni ka baro kɛ ani ka maakɔrɔw lamɛn an ka kokɔrɔw kan ani u ka faamuyaw diɲɛ na.
Tile fila o tile fila, u bɛ taa dɔgɔ ɲinin kungo kɔnɔ k’o mara u gatobiliw ɲɛ. O de kama, don o don, an bɛ musow doninen ye dɔgɔ la, den b’u kɔ la, jele b’u kan na. Tuma dɔw la, yanni u yɛrɛ ka taa dɔgɔ ɲinin, muso dɔw bɛ dɔgɔ san dɔgɔfeerelaw fɛ. Muso dɔw bɛ tilebaarakɛlaw ta ka tile kelen, fila walima saba kɛ ka dɔgɔ ɲinin u ye. U b’o baarakɛlaw sara n’u ka warisɔrɔbaaraninw wari ye.
O kungokɔnɔ dɔgɔɲinin in fana ye muso dɔw ka wari sɔrɔ sir aye. U bɛ dɔgɔtonbaw kɔ k’u feere dugu muso tɔw ma.
Cɛ dɔw bɛ yen, walasa k’u musow nisɔndiya, u bɛ dɔgɔ san ka d’u ma.
O dɔgɔfeere in de ka can sirabadala duguw la. Cɛw kɔfɛ, muso caman ka wari sɔrɔsira ye dɔgɔton ɲininni ye k’a ton sirabada la, dugubakɔnɔmaw tɛmɛntɔ b’a san. Dumunikɔfɛbaro kɔfɛ maakɔrɔw fɛ, u bɛɛ bɛ taa u da walasa ka tɛmɛn ni o baara kelenw ye o dugusajɛ, u bɛ ga falen falen u ni ɲɔgɔn cɛ i ko n y’a fɔ cogo min na. Nin baaraba in bɛɛ n’a ta, o si tɛ togodalamusow bali u ka hadamadenya jira kungokɛw la.
Bɛnninden bɛ furu nin dugu in kɔnɔ, u bɛ kɛ yen, dɔnbamuso dɔ jiginna, u bɛ yen, kungo wɛrɛ bɛ u fasow la, musow bɛ y’o kɛnɛ kan.
U bololankolon tɛ taa habada, u ni ladiyalifɛn dɔ bɛ taa o bɛɛ la k’o k’u ka niyɔrɔ ye a ko la.
Togodalamusow ka tile baara.

Une réflexion au sujet de « Togodalamusow ka tile baara. »

  1. Il est extrêmement précis et documenté, ce post! On sent l’observation de choses vécues. Peut-être @jujubier, un ethnologue spécialiste de votre pays, ou même d’autres, seraient-ils intéressé par votre témoignage pour ses recherches sur le Mali rural contemporain?

Laisser un commentaire