Segu : bagan sonya kɛlen bɛ kamanaganko ye togodala mɔgɔw bolo

Mali la, bagan bɛ du caman kɔnɔ an ka togodala duguw la. Baganw ye dudenw ta ye. U b’u feere k’u wari kɛ k’u ka mago gɛlɛmanw ani ka du kungow ɲɛnabɔ : furunafolo, nisɔngɔ ani furakɛli saraw… A ka ca a la, bagan ninnu bɛ mara sulu dɔ kɔnɔ du kɛrɛda fɛ walima u bɛ siri bɔlɔ la du cɛmancɛ la su fɛ.

Bi, togodala mɔgɔw t’a dɔn u bɛ min kɛ tugun walasa k’u ka baganw lakisi sonw tɔɔrɔ ma. Sonw tɛ foyi ɲɛ bagan ninnu bɛlɛnni kɔ waati bɛɛ. Ni mɔgɔw sunɔgɔra dɔrɔn, o ye sonw ka baara wililen ye. O baganw sonyaliko in kɛlen bɛ kamanagankobae ye togodala mɔgɔw bolo. Wulu minnu ye dugu kɔlɔsobaw ye ni mɔgɔw sunɔgɔra, olu fana kɛlen bɛ k’u ta sɔrɔ a la sisan bawo, fɛn o fɛn bɛ son bali k’a ka sonyali kɛ, a bɛ fura ɲini o la. Sisan, sonw bɛ ka fɛn bɛɛ kɛ walasa wuluw kana se ka kasi u la tugun ka dugukɔnɔ mɔgɔw lawili u kama.

Juma, Sɛtanburukalo tile 16 k’a dugu jɛ sibiri la, sonw tun bɛ na anw ka wulu ɲɛ ci. O kɛra Zezana-Gara Komini na, Segu mara la. Dugu jɛlen, an y’a kɔlɔsi ko an bamuso fila sonyana su fɛ. O kɛra kamanaganko ye bawo, a ka gɛlɛ o ɲɔgɔnna ka kɛ ka sɔrɔ mɔgɔw ŋa wili an ka wulu mankan fɛ. O yɔrɔ bɛɛ la, an ye wulu sumalenni dalen ye terasi kan. An gɛrɛlen a la, an ye joliba dɔ ye a ɲɛkɔrɔla la. An bɛɛ sɔnna a ma k’a fɔ ko manabɛlɛ nɔ don. Wa, o tɛ foyi ye son ninnu ka manabɛlɛ nɔ kɔ. O don kɛra mɔnɛ fila ye an bolo: baw ma ye, an ka wulu banana.

An bɛ yɔrɔ min na I ko bi, ko bɛɛ ka kan ka kɛ walasa ka togodala mɔgɔw n’u bolofɛnw lakana.

 

Togodala lakɔlidenw ye u ka jamana lakodɔn k’a sababu kɛ Ɛntɛrinɛti yaalata ye

Lasana bɛ ka Wa Kamisɔkɔ ka tariku fɔ lakɔlidenw ye

Seko ni dɔnko ŋana caman de bɛ Mali kɔnɔ. Bɛɛ n’i dɔnko n’i seko don. Caman lakodɔnnen bɛ k’a sababu k’u ka tarikuw kalanni ye lakɔli la, walima k’a sababu k’u tanu ni n’u kofɔli ye jeliw fɛ, olu minnu y’an ka laadalakow tɔbɔtɔbagaw ye. Sisan demisɛnninw tɛ caman lakodɔn nin mɔgɔba ninnu ka ko la an ka jamana kɔnɔ.

@fasokan bɛ ka ja dɔw tariku fɔ lakɔlidenw ye

Ɛntɛrinɛti yaalata lakɔlisow kɔnɔ, bulɔgu bilali duguw kɔnɔ, sigidaw kunnafonidili Ɛntɛrinɛti kan, olu ye walew ye, minnu bɛ jamana yɛrɛ, a n’a seko n’a dɔnko dɔnni nɔgɔya jamana demisɛnw bolo. O de la, dugu 8 lakɔlidenw sera ka caman dɔn Wa kamisɔkɔ ka tariku kan, min sɛbɛnnen bɛ Wikipeja kan nin cogo in na : « Wa Kamisɔkɔ bɔra jeli kabilaba la, min tun ɲɛsinnen bɛ Kirina kɛlɛ ni Mali masabonda sigili ɲɛfɔli n’a matarafali ma. A ye dɔnnin ni faamuyali caman sɔrɔ Manden laadalakow n’a seko ni dɔnkow kan. » Wa Kamisɔkɔ ye laadalakow dɔnba jɔnjɔn ye, a lakodɔnnen bɛ kosɛbɛ an ka maakɔrɔbaw fɛ, nka, sisan demisɛnw tɛ fɛn dɔn a ka ko la. «Nin ye anw senɲɛ fɔlɔ ye k’a lakodɔn, k’a ka tariku lamɛn », lakɔlidenw y’o fɔ an ka yaala sen fɛ.

Ɛntɛrinɛti kɛra sababu ye, nin lakɔliden ninnu sera ka Wa Kamisɔkɔ kaburu ja ye, ka tila k’a ka tariku lamɛn a yɛrɛ denkɛ Lasana fɛ, min y’a fa ka koba kɛlenw ɲɛfɔ u ye.

« Nin Ɛntɛrinɛti kalan in an ka lakɔliw la, o kɛra sababu ɲuman ye anw ka lakɔlidenw ma u ka se k’u ka jamana dɔn ka sɔrɔ u ma bɔ u nɔ na. U bɔra sisan ka ja dɔw ye i n’a fɔ Madinɛ Fɔri Kayi (Mali seko ni dɔnko tɔbɔtɔbɔli baarada ɲɛmɔgɔso bulɔgu kan). U tun tɛ na o ye sisan k’a sababu kɛ u n’o cɛ ka jan kosɛbɛ », o kɛra lakɔlikaramɔgɔ dɔ ka faamuya ye Ɛntɛrinɛti kalan laban na.

UNESCO Porozɛ Niger-Loire ka seko ni dɔnko tɔbɔtɔli baaraw taali ɲɛ nin sira in kan, o ye dɛmɛba ye bawo a na kɛ sababu ye an ka seko ni dɔnko cɛba minnu bɛ an ka togodaw la, olu ka lakodɔn demisɛnw fɛ,  ni Ɛntɛrinɛtiko tara ba la an ka duguw kɔnɔ.

Nakɔsɔnnan kɔrɔman

Nakɔsɔnnan kɔrɔmanw togodaw la

Waati bɛ yɛlɛma, ali togodaw la, kow bɛɛ bɛ yɛlɛma yɛlɛma dɔnnin dɔnnin ka kɛ tubabu taabolow ye. O yɛlɛma ninnu sen fɛ, an b’a kɔlɔsi ko baarakɛ minɛn kɔrɔlen  caman bɛ an ka duguw kɔnɔ, nka taama jamana ɲɛ fɛ, o bɛ kɛ sababu ye k’a minɛn kɔrɔ dɔw ye, k’u ɲɛnafin bɔ i la bawo, alisa, dugu dɔ la, baarakɛ minɛn wɛrɛ t’u bɔ.

A bɛ k’a ka nakɔ sɔn ni nakɔsɔnnan kɔrɔman ye

Togodala musow bɛ nakɔbaara kɛ kosɛbɛ walasa k.’u ka tile musakaw sɔrɔ. O nakɔbaaraw sen fɛ, nakɔsɔnnan kɔrɔmanw « n’o ye bara datigɛlen ye » olu  tununa k’u nɔnabila ni tubabu nakɔsɔnnan ye dugu caman kɔnɔ.

Dugu caman bɛ yen nin fɛn ninnu tɛ ye tugun, nka, n ka taama sen fɛ Bajidala duguw la, ne taara bala muso nakɔtigi dɔw la, u bɛ k’u ka nakɔ sɔn ni nakɔsɔnnan kɔrɔmanw ye. O kɛra sababu ye ka o minɛn ninnu ɲɛnafin bɔ ne na, bawo ne tun mɛɛnnan ka sɔrɔ m’u ye.

Muso ninnu ko n ma, n’i y’a ye u bɛ minɛn kɔrɔ ninnu mara, baara ka nɔgɔ u bolo n’u ye ka tɛmɛ tubabu minɛnw kan. O kɔfɛ, n’u tiɲɛna, u yɛrɛ bɛ se k’u dila ka sɔrɔ u ma wari bɔ.

Ɲinikali ka ɲɛsin ne ma Ɛntɛrinɛti yaalata kan togodaw la Mali la

Bukari @fasokan bɛ ka baara kɛ Ɛntɛrinɛti yaalata kan Mali dugu dɔ la.

Mɔgɔ bɛ se ka baara kɛ Ɛntɛrinɛti kan cogodi togodaw la ka sɔrɔ sibɛrikafe tɛ yen, kuran tɛ yen, Ɔridinatɛri tɛ yen ? Ɛntɛrinɛti yaalata y’o fura ɲumanba ye. O b’a to i bɛ se ka baara kɛ Ɛntɛrinɛti la fan bɛɛ togodaw la. Aw yen in ɲininkaliw ni jaabiw kalan Angilɛkan ni Tubabukan na walasa ka kunnafoni wɛrɛw sɔrɔ o ko kan.

Ka dabali tigɛ walasa ka jinɛ dɔ bali ka don dugu kɔnɔ, min bɛ k’a den ɲini

N ka taama senfɛ Bamakɔ ni Segu cɛ, n ye sow cɛratigɛlen ye ni misibokɛnɛ ye duguw kɔnɔ. N y’o kɔrɔ ɲininkali kɛ musokulu dɔ la mangorosun kɔrɔ sirabada la.

O musow ko n ma ko jinɛmuso dɔ bɛ k’a den tununnen ɲini. Walasa o kana se ka don dugu kɔnɔ, u ye demisɛnw bila ka sow cɛratigɛ ni misibokɛnɛ ye. Ni jinɛmuso y’o ye, a tɛ don dugu kɔnɔ tugun. N’o tɛ, n’a donna dugu kɔnɔ, a bɛ se ka tiɲɛni kɛ, walima a bɛ se ka taa ni dɔ den ye a ta nɔ na.

Kibaruya in bɔra min?
Kunnafoni caman bɛ na an ka togodaw la, bɔyɔrɔ jɔnjɔn t’u la. Nin y’o dɔ ye. U bɛ na dugu ni dugu, tulo ni tulo, wa bɛɛ b’u labato walasa k’u yɛrɛ kisi u kasara ma n’u kɛra tiɲɛ ye. O de kama, sow tun cɛratigɛlen bɛ ni misibokɛnɛ dugu caman kɔnɔ sirabada la.

U bɛ na naji duman kɛ bi

Diɲɛ fan bɛɛ n’a ka laadalakow, kokɔrɔw ani taabolow don. Lala, dɔw tɛna da ni na, nka an ka togodaw la, si hakɛw dɔw la, demisɛnw bɛ tilen basaminɛ na walasa ka naji duman kɛ.

Demisɛnw bɛ tile bɛɛ kɛ yaala la ka basaw minɛ. N’u sera ka caman minɛ, u b’u kan tigɛ, o ye seli daminɛnen ye. U kelen kelen natɔ bɛ na ni nafɛn dɔw ye, u ye min minɛ u mɔmusow fɛ. U bɛ fara ɲɔgɔn kan yɔrɔ dɔ la, k’u ka naji duman kɛ k’a dun. U tɛ mɔgɔ si wele, bawo u yɛrɛ b’a dɔn ko ali ni mɔgɔkɔrɔbw t’u kɔrɔfɔ basa faa la, mɔgɔ tɛna  sɔn k’ dɛmɛ a dunni na.

N tɛ ɲɛ bɛrɛ dɔn o yɔrɔ la, n’o tɛ, mɔgɔkɔrɔba caman y’a jira ko basa dunni bɛ demisɛn tanga bana caman ma. A b’i n’a fɔ basa sogo jatelen bɛ ka kɛ deminsɛn bana caman fur aye.

N kɛlen ka nin demisɛnni ninnu ɲininka, n ka taama senfɛ Mali togodaw la, u ko n ma k’u bɛ na naji duman kɛ ni nin basa ninnu ye wula fɛ.